Geschiedenis van de Gentse Feesten

Het prille begin

Al sinds mensenheugenis was Gent een echte feeststad. Als hoofdstad van het graafschap Vlaanderen en zetel van het bisdom kende Gent een rijke traditie van officiële feesten zoals vorstelijke inhuldigingen en kerkelijke feesten, waaronder processies of bisschoppelijke vieringen.

In het midden van de 19de eeuw was Gent ook een bloeiende haven- en industriestad. De bijhorende stand van handelaars en ondernemers uit de hogere burgerij waren verenigd in verschillende verenigingen. Ook zij hadden hun eigen feesten. Een van die verenigingen was de Union, een “sociéte bourgeoise” met zetel op de Kouter.

Zij lanceerden het idee om een “algemene kermis” of centraal georganiseerde “Gemeentefeesten” te organiseren. Deze moesten bijdragen aan de uitstraling van de stad.

Handig meegenomen was dat algemene feesten de bestaande parochiekermis en wijkfeesten konden vervangen. Deze genoten, in de ogen van de Union, te weinig uitstraling en dreven de werklieden uit de fabrieken in de richting van de cafés.

Er waren in hun ogen ook gewoon te veel kermissen en wijkfeesten. Gemiddeld genomen waren er van juli tot oktober 2 wijkkermissen per maand en nog een pak parochiefeesten. Dat betekende dat een deel van het werkvolk bijna 8 weken lang wel ergens aan het feesten was.

1843

Start eerste Gemeentefeesten

Met het luiden van de klokken van het Belfort startten de eerste Gemeentefeesten op 24 juni 1843.

De eerste Gemeentefeesten brachten een mix van feesten voor de burgerij en feest voor het volk. 
Zo kon de burgerij naar de paardenkoers en naar verschillende avondfeesten. Het volk kon op het Sint-Pietersplein terecht voor volksspelen en schietingen. Daar deelde de burgerij ook brood uit aan de armen. Tijdens de periode van de feesten bleven de cafés de hele nacht open. 

Er leken wel 2 feesten plaats te vinden. Toch was er 1 plek waar de burgerij en het gewone volk samenkwamen, namelijk op het volksbal op de Kouter. De burgerij en het volk spreidden, weliswaar deels gescheiden van elkaar, hun beste dansmoves tentoon. Deze traditie bestaat nog steeds en staat nu bekend als Bal 1900. 

Een vaste waarde op de feestkalender

De Gemeentefeesten veroverden een vaste plek in de feestkalender van onze stad en waren voor de burgerij een jaarlijks trefpunt. Het was hun manier om de banden aan te halen en een vorm van solidariteit te betuigen.

Bepaalde elementen, zoals gratis theater, circus, het volksbal, concerten, vuurwerk en tentoonstellingen vind je nog steeds terug in het programma.

De burgerij was tevreden, maar op langere termijn was er onvoldoende vernieuwing. Het programma evolueerde weinig en na verloop van tijd kwam er sleet op de formule. De burgerij verloor in de 20ste eeuw ook voor een stuk haar elitaire status, waardoor de Gemeentefeesten wegdeemsterden.

1914

Gemeentefeesten na WO1

Vanaf oktober 1914 wordt Gent een bezette stad, het is het einde van de “klassieke” Gentse Feesten.

In de zomer van 1919 worden er opnieuw Gemeentefeesten georganiseerd. De organisatie greep terug naar de gekende recepten, zoals het volksbal, concerten, vuurwerk, stoeten en gratis voorstellingen in de schouwburg (het huidige NTGent). Maar er werden ook nieuwe accenten gelegd, zoals huldebetoon aan de gesneuvelde soldaten, een vredesoptocht en het planten van een vrijheidsboom.

Om alle Gentenaren te betrekken, werden er ook wandelconcerten in alle wijken van Gent georganiseerd. Zo werden alle buurten en dekenijen betrokken bij het feestgebeuren.

Er waren nog braderieën, poppenspelen, bloemenmarkten en bals, maar de verjonging van het programma bleef uit. Het trouwe publiek verouderde en de feesten werden geleidelijk aan folklore.

Door maatschappelijke evoluties zoals het betaald verlof, de opkomst van de auto en het vrijetijdstoerisme richting zee werd deze evolutie nog versneld.

1943

100ste verjaardag Gentse Feesten

Begin jaren 60

Er komen meer en meer kritische stemmen op. Zo stelt het dagblad Vooruit in 1960 de vraag of de Gentse Feesten wel nog het vieren waard zijn. De hoogtepunten van die editie waren onder meer een jachthoornconcert, een biljartkampioenschap en een wedstrijd voor zangvinken.

De collega’s van de stadskrant De Gentenaar noteerden dat de “Gentse Feesten eens te meer tot het verleden behoorden”.

De organisatie had geen oog voor de nieuwe jeugd- en uitgaanscultuur die in de jaren 60 opgang maakte en verjongde het programma niet. De stad wilde niet meer in het programma investeren, omdat er zo weinig volk naartoe kwam, en omdat er niet in het programma werd geïnvesteerd, kwam er geen volk naartoe. Een volledige blokkering dus.

In 1962 werd het Centrum ter Aanmoediging van Kunsten en Kunstambachten, beter bekend als Trefpunt, opgericht. De jonge Walter De Buck, schilder en beeldhouwwerker, exposeert er verschillende werken.

1968

125 jaar Gentse Feesten

De Gemeentefeesten bestaan 125 jaar. Veel valt er niet te vieren. De Feesten zijn verveld tot een verstild, oubollig en traditioneel feest met bloemen- en zangwedstrijden voor vinken, een miss dekenijverkiezing en de jaarlijkse braderie.

De Minard trekt met het Gents volkstoneel nog steeds volle zalen en de activiteiten van het Huis van Alijn, met volksspelen en andere vergelijkbare activiteiten, blijven populair. 

Een frisse wind

In 1968 trekt Walter De Buck, samen met zijn kompanen Herman Van Hecke en Wannes Van de Velde tijdens de viering van 125 jaar Gentse Feesten door de stad. Ze trekken van terras naar terras en spelen “voor den hoed”.

Een jaar later wordt de groep artiesten uitgebreid en onder meer Dirk Van Esbroeck en Roland Van Campenhout sloten zich aan bij het collectief. Ook tijdens deze editie trekken ze door de binnenstad van terras naar terras. Deze straatmuzikanten lokten kritiek uit van de middenstand en de traditionele organisatoren. Vandaag dragen straatmuzikanten en straatartiesten bij tot de sfeer van de Gentse Feesten. Stad Gent reikte er zelfs jaarlijks een prijs voor uit.

Ook op de Vlasmarkt gebeurt ook iets bijzonders. Als het podium op Sint-Jacobs sloot, gingen publiek en artiesten richting de Vlasmarkt en meer bepaald naar het café van Cecilia Carels. In de Ekkentu serveerde ze een van de meest iconische drankjes van de Gentse Feesten: Irish Coffee. Het publiek en de artiesten konden er de ganse nacht op verder feesten.

De programmatie op de Vlasmarkt breidde in de daaropvolgende jaren verder uit met namiddagactiviteiten en straatartiesten van allerlei slag.