Na proefproject Buurzame Stroom: 40 adviezen voor sociale uitrol zonnepanelen

Het onderzoeksproject Buurzame Stroom, dat liep van maart 2018 tot januari 2020, zorgde voor 2.535 bijkomende zonnepanelen in Sint-Amandsberg en Dampoort. Dat is een verdubbeling van de capaciteit in de buurt. In een rapport bundelen de partners nu meer dan 40 aanbevelingen voor de grootschalige, sociale uitrol van zonne-energie. Die gaan van Europees over federaal en Vlaams tot gemeentelijk niveau.

Samenwerking

Er zijn veel mogelijkheden om een wijk om te bouwen tot een energiecentrale met zonnepanelen, waar elektriciteit lokaal geproduceerd, opgeslagen en verbruikt wordt. Dat blijkt uit het onderzoeksproject Buurzame Stroom, een samenwerking van de burgercoöperatie Energent, die het project coördineerde, Samenlevingsopbouw, de Stad Gent, de Energiecentrale, netbeheerder Fluvius, energieleverancier Ecopower, Universiteit Gent en de burgercoöperatie Partago. In een rapport bundelen de partners nu meer dan 40 aanbevelingen voor de grootschalige, sociale uitrol van zonne-energie. Die gaan van Europees over federaal en Vlaams tot gemeentelijk niveau.

Realisaties

Buurzame Stroom heeft gezorgd voor zonnepanelen op 102 woningen van gezinnen en op 2 appartementsgebouwen, 8 huurwoningen, 2 scholen en 8 gebouwen van bedrijven en organisaties. Daarbij werd ook ingezet op kwetsbare gezinnen en gezinnen met een andere thuistaal dan het Nederlands. In totaal zorgde Buurzame Stroom voor 2.535 bijkomende zonnepanelen, goed voor 720 kWp (kilowattpiek). Dat is een verdubbeling van de capaciteit in de buurt en voldoende voor het gemiddeld jaarverbruik van 204 Gentse gezinnen.

Aanpak op maat

Uit Buurzame Stroom blijkt het belang van een aanpak op maat van verschillende groepen. Voor gezinnen met een eigen woning met een goed geïsoleerd dak moet ingezet worden op campagnes over de rendabiliteit van de investering, het wegnemen van zorgen bij de werken en goedkope, langlopende leningen. Voor zeer kwetsbare huiseigenaars kan dat gecombineerd worden met een fonds voor noodkopers waarin zij een investeringsbedrag en gratis begeleiding krijgen voor de totaalrenovatie. De overheid betaalt de werken volledig in die gevallen. Bij verkoop of overlijden vloeit de meerwaarde dan terug naar de overheid. Een vergelijkbare aanpak wordt al toegepast in het project Gent Knapt Op, waarbij 100 woningen zullen worden gerenoveerd.

Zonnedelen en energiegemeenschappen

Voor huurders, appartementsbewoners en mensen met een ongeschikt dak ligt het minder voor de hand zonnepanelen te installeren. Het zogenaamde zonnedelen biedt voor deze groepen wel kansen. Daarbij kunnen mensen investeren in zonnepanelen in de buurt, bijvoorbeeld op een school of een bedrijf met een groot dak. De opbrengst van die zonnepanelen wordt via de digitale elektriciteitsmeter rechtstreeks van hun energiefactuur afgetrokken. Ook energiegemeenschappen bieden kansen. Dat zijn burgers die samenwerken om samen elektriciteit te produceren, zoveel mogelijk zelfgeproduceerde elektriciteit te verbruiken en elektriciteit te verhandelen (al dan niet binnen de gemeenschap) of te delen.

Om zonnedelen en energiegemeenschappen in de praktijk te laten doorbreken, zijn er financiële incentives nodig (aparte bandingfactor, investeringssteun) voor lokale, door burgers gedragen zonneprojecten. De Vlaamse overheid heeft daarvoor de sleutels in handen.

Het elektriciteitsnet van morgen

Een derde aspect van Buurzame Stroom is de uitbouw van het elektriciteitsnet van de toekomst. Lokale productie, verbruik en opslag staan daarbij centraal. Met Europese en Vlaamse projectsubsidies (het Europese Horizon2020-project, WiseGRID, het Interreg-project community Virtual Power Plant, LIFE BE REEL! en het Vlaio-project Hybrinator) wordt geëxperimenteerd met slimme meters, batterij-opslag en warmtepompen om een slim netwerk te bouwen. Voor deze experimenten worden de resultaten verwacht tegen eind 2020.