Door het glazen plafond: vrouwen in tech

We tekenen het jaar 2023 en vrouwen zijn nog steeds ondervertegenwoordigd binnen tech-bedrijven. De Verenigde Naties wil hier, voor een stuk, een antwoord op bieden door dit jaar te kiezen voor “DigitALL: innovatie en technologie voor gendergelijkheid” als centrale thema. “Onze bedrading is misschien anders, maar wij verdienen evengoed een plek aan die tafel”, aldus Geertrui Mieke.

Omdat we bij Invest in Ghent wilden weten hoe vrouwen dat zelf ervaren, leek het ons interessant om een afspraak te regelen met Geertrui Mieke De Ketelaere en Charlotte De Vlieghere. De eerste, “zeg maar Mieke”, omschrijft zichzelf als extraverted nerd en AI-vertaler. Ze startte oorspronkelijk binnen het veld van ‘deep learning’ maar richt zich de laatste jaren meer op de ethische kant van het debat rond AI. De tweede beschrijft zichzelf als data-geek en medeoprichter van Tiro.Health. Dat is ook waarom de setting het bruisende kantoor is van Home of AI. Hier heeft Tiro.health namelijk hun plekje gevonden tussen gelijkgestemde zielen. Het bedrijf ontwikkelde een slimme applicatie voor de medische verslaggeving van artsen en in mei vieren ze hun tweede verjaardag. Ze bevinden zich op het snijpunt van Gentse healthtech met digitech.

Hindernissenbaan

Een staking gaan we niet organiseren. Want dat vieren we eigenlijk vandaag, op Internationale Vrouwendag: de eerste staking van vrouwen in 1908. Wat we wél willen doen, is ervaringen delen. De dames ontmoeten elkaar voor het eerst vandaag en er ontstaat direct een vlotte babbel. Zo is Mieke heel opgelucht om te horen dat Charlotte niet echt geconfronteerd wordt met hindernissen op basis van haar gender. Charlotte: “Ik hoor zelfs dat mensen heel blij zijn dat er een vrouw mee aan tafel zit. Want hoe je het ook bekijkt, mannen en vrouwen zijn verschillend. We moeten daar ook niet flauw over doen. Vrouwen kijken anders naar de wereld dan mannen. Maar het is net die mix die heel goed werkt. Ook in ons team zit die dynamiek goed, ik voel dat.”

Bij Mieke was dat destijds, bij de start van haar carrière, toch wel even anders. “Maar ik heb ook de zuivere robotica gevolgd, dan heb je als vrouw het grote nadeel dat je fysiek anders gebouwd bent. We moesten lassen, frezen, boren, enzovoort. Enkele machines waren zo zwaar, ik had daarvoor gewoon niet voldoende kracht.” Naast het fysieke aspect, was ook de interactie binnen de bedrijfswereld anders voor haar. “Het is wel eens voorgevallen dat een internationale meeting maar niet startte omdat de mensen nog een zekere ‘Mike’ verwachtten (lacht). Pas op, de mensen aan de tafel waren toen altijd heel gegeneerd, nadat ik verklaarde dat mijn naam Mieke is en dat ik niet zomaar de assistente was die nota’s nam van de vergadering. Dat ik inderdaad ook mee beslissingen kon nemen.”

Charlotte treedt dit gevoel onmiddellijk bij: “Daar kan ik ook wel over meespreken! Mensen vragen mij wel eens of ik dan HR of marketing voor mijn rekening neem binnen het bedrijf, de zogezegde meer vrouwelijke rollen. Ik vind het dan altijd leuk om hen te verbeteren en te zeggen, met enige trots, dat ik de code schrijf en data analyseer (lacht).”

Als deze vrouwen iets geleerd hebben over omgaan met mogelijke hindernissen, is het wel dat ze moeten opkomen voor zichzelf. Al is het maar voor die vrouwen die na hen klaar staan om hun plekje op te eisen. “En pas op," zegt Mieke, “ik zeg dat steeds met een glimlach. Maar het is belangrijk om mensen daarop aan te spreken, anders leren ze dat niet.” “En de volgende generatie dankt je daarvoor!” lacht Charlotte.

De gemene deler

Beide vrouwen houden zich dagelijks bezig met AI. Veel van deze vooroordelen ten opzichte van vrouwen werden met de paplepel ingegoten in deze intelligente systemen. Dat lees je ook in het boek van Mieke, ‘Mens vs Machine’. De data kan gebruikt worden als ingrediënten om een algoritme te maken, net zoals je een taart bakt. Als je de ingrediënten vervangt, kan je een volledig andere taart maken. “De juistheid van die data is cruciaal,” zegt Charlotte, “want daarmee valt of staat je platform. Daar hebben wij van in het begin goed over nagedacht. In onze app moet de dokter altijd de gegevens valideren. En hoe meer gedetailleerd ze dit doen, hoe meer voordelen ze er zelf uit halen. Want die data gaan naar de huisarts, tellen mee bij de ziekenhuisfinanciering en worden gebruikt in medisch onderzoek en tal van andere toepassingen.”

Tiro.health werkt natuurlijk met gevoelige data van patiënten en moet elke dag werken aan duurzame vertrouwensrelaties met hun stakeholders. “Maar Gent, en Vlaanderen bij uitbreiding, is op dat vlak een boeiende speeltuin,” zegt Charlotte, “waar we nog eens mogen vallen. Het feit dat we zo nauw kunnen samenwerken met artsen, die vaak internationaal expert zijn binnen hun domein, is uniek. Het geeft ons ook ontzettend waardevolle feedback en laat ons toe om ons product voortdurend bij te schaven en de kinderziektes eruit te filteren.” Daarbij kunnen ze ook rekenen op de steun van imec.istart. Toch zullen ze wellicht snel de stap zetten naar de Europese markt, aangezien ze merken dat de timing goed zit. Zeker als je ziet dat Apple in de VS heel hard inzet op die data-uitwisseling. “Maar daarvoor moeten we eerst groeien, als bedrijf,” geeft Charlotte toe. “Zodat we de capaciteit hebben om ons aanbod te verbeteren én om dienstverlening te bieden aan volledige ziekenhuizen.”

Hun AI-platform is een mooi voorbeeld van hoe intelligente systemen gebruikt kunnen worden op een goeie manier. Charlotte: “Ik denk trouwens dat het belangrijk is om te kaderen dat AI geen losstaand gegeven is. We zetten dit in als middel om mensen te dienen, niet omgekeerd. Laat AI de repetitieve taken overnemen, zodat de werknemers zich kunnen bezighouden met de leuke aspecten van hun job.” De uitkomst van deze intelligente modellen moet dus steeds gevalideerd worden door mensen.

AI als de grote, boze wolf

De afgelopen tijd is AI niet weg te slaan uit het nieuws, met telkens nieuwe functies van ChatGPT en deepfake video’s. Je hoort ook de strafste verhalen, over chatbots die hun eigen taaltje ontwikkelen, bijvoorbeeld. “Maar mensen vergeten waarom AI uitgevonden werd,” zegt Mieke. “Dé droom was oorspronkelijk en is nog steeds om een kopie te maken van het menselijke brein, door de creatie van systemen die zelfstandig kunnen leren. Indirect zouden deze systemen er dus voor kunnen zorgen dat bepaalde onzekerheden verduidelijkt worden. Dat is de hoofdreden waarom ik voor een opleiding in AI gekozen heb.”

“Vergelijk het met de race naar de maan. Het was de droom om met een raket op de maan te landen. Maar de weg naar dat doel heeft ons zoveel interessante technologische bijproducten opgeleverd. Denk maar aan de anti-kleeflaag in braadpannen en velcro voor sneakers. Op weg naar de droom van AI zagen ook al tal van fantastisch zijproducten het levenslicht, zoals beeld- en tekstherkenning, bijvoorbeeld. Maar we hebben deze producten ook allemaal ‘AI’ genoemd. Het probleem is dat we ondertussen weten dat de droom van AI bijzonder onrealistisch is. Het menselijk brein laat zich bijzonder moeilijk namaken.”

Mieke spreekt van een Babylonische spraakverwarring, ontstaan doordat we die bijproducten én de droom onder één en dezelfde noemer ‘AI’ catalogiseren. “Fantastische oplossingen aan één kant maar die onbereikbare droom aan de andere kant. Daarnaast blijken niet alle oplossingen die we gebouwd hebben helemaal correct te landen in onze maatschappij. Denk maar aan fake news, deep fakes, manipulatieve chatbots, etc. In plaats van onzekerheden weg te nemen, krijgen we er dus een hoop onzekerheden bij. En dat had nooit de bedoeling mogen zijn van AI.”

Mensen staan er vaak niet bij stil, maar AI is ondertussen verankerd in veel aspecten van ons leven. Denk maar aan de gezichtsherkenning van onze smartphone, de suggesties van Spotify of wanneer we de naam intoetsen van een winkelketen in ons GPS-systeem en we het dichtstbijzijnde filiaal als resultaat krijgen op basis van onze plaatsbepaling. En die trend zal alleen maar toenemen. “Het is dan ook belangrijk om daarin verantwoordelijkheidszin te kweken,” zegt Mieke. “Want het ene algoritme wordt gevalideerd en gebruikt voor het volgende, dat dan weer wordt gebruikt voor het volgende en zo verder.”

Rolmodellen voor de volgende generatie vrouwelijke tech-ondernemers

Hoe kunnen we het pad effenen voor de volgende generatie? Dan moeten we starten op de schoolbanken, want: onbekend is onbemind. “Meisjes en jonge vrouwen komen nog té weinig in contact met didactisch STEM-materiaal,” aldus Mieke. “Daarom zet ik me ook in voor Dwengo, een VZW die didactische projecten opzet voor leerkrachten over STEM en AI. Zo hebben ze bijvoorbeeld een Gents programma om te herkennen welke plant te weinig water heeft. Op die manier wordt de link gelegd via AI naar biologie en duurzaamheid. En kinderen vinden het nog interessant ook.”

Daarnaast vindt Charlotte ook dat vrouwen, over het algemeen en zonder te vervallen in hokjes denken, meer nieuwsgierig zijn en meer kritische vragen durven te stellen. Volgens haar moeten we bestaande procedures meer in vraag stellen en niet blijven doen wat we altijd al gedaan hebben ‘omdat we het altijd al zo doen’. “Daarom zijn we ook zo gelukkig hier, in Home of AI. We leren heel veel van elkaar omdat kruisbestuiving hier mogelijk is en dat is goud waard. Tijdens de lunch bespreken we de meest uiteenlopende topics. Vorige week hadden we het nog over hoe het komt dat een zeilboot sneller kan varen dan de windsnelheid (lacht). Daarna ging het over meerdere wifi access points installeren bij je thuis. Dat maakt het leven bijzonder boeiend, wanneer je interesse toont in zaken die normaal niet binnen je ‘domein’ zouden liggen.”

En laat ons één ding afspreken: laten we stoppen met vrouwelijke tech-ondernemers op te trommelen om bepaalde quota te halen. “Daar doe ik niet aan mee,” zegt Mieke kordaat. “Als er een hokje moet afgevinkt worden om aan die 30% te komen, vragen ze dan maar aan een vrouw om mee in de bestuursraad te zetelen. We hebben niet gestudeerd, opgeofferd en gestreden om enkel op basis van onze gender geselecteerd te worden.”