Gemaakt in Gent: de draak op het Belfort

Gestolen van de Bruggelingen? Een oorlogsbuit van de Noren tijdens de kruistochten? De stoere legendes over de roodkoperen draak op de belforttoren doen rijkelijk de ronde, maar eigenlijk is de fabelachtige windwijzer gewoon in Gent gemaakt. Drie keer al, want in 1980 maakte het Gentse metaalbedrijf Aelbrecht-Maes een derde versie van de draak. 

'Als 12-jarige jongen vertoefde ik urenlang in het atelier van mijn grootvader', vertelt Roland Maes (77). Hij was hoef- en kunstsmid in de Ossenstraat, en daarna in de Visserij. In de smederij leerden de stielmannen hem de kneepjes van het vak en terwijl zij in de weer waren, experimenteerde Roland met het metaal: hij maakte krullen of sloeg koperen platen op mallen. 'Vraag mij niet om een beeld of een kunstwerk te creëren, maar ik kan je wél uitleggen hoe je het technisch namaakt, tot in de kleinste details.'

408 kilo koper

Toen de draak van de toren afgehaald werd in 1979, bleken er tal van scheuren en kogelgaten in de koperen platen te zitten. 'Van dronken Duitse soldaten die ernaar schoten,' zei mijn grootvader dan. Uiteindelijk was het logischer om een nieuwe draak te maken dan om de oude te restaureren. Van de oude draak is enkel de bronzen voet gerecupereerd.

De nieuwe draak is, tot op enkele centimeters na, een exacte kopie van het vorige exemplaar. 'Dat klinkt misschien niet zo bijzonder met de huidige moderne machines, maar in de jaren zeventig is de draak nog volledig artisanaal vervaardigd. Van kop tot staart met de hand, dus deden wij het op precies dezelfde manier. Van elke koperen plaat – 130 in totaal! – maakten we eerst een model in plaaster. Daarna goten we de mallen in aluminium en hierop zijn de koperen platen met hamers "geslagen", goed voor ongeveer 2.000 uren arbeid. Elke arbeider in het bedrijf heeft ergens in het proces zijn steentje bijgedragen.'

Loodzware tong

Roland herinnert zich de plaatsing van de draak op de toren nog alsof het gisteren was. 'Voor de veiligheid wilden we een helikopter gebruiken met een dubbele motor, maar dat hadden we niet in Gent. We moesten een helikopter uit Engeland laten komen. Eerst werd een proefvlucht gemaakt op het voormalige vliegveld van Sint-Denijs-Westrem, waar nu Flanders Expo ligt. Gelukkig maar, want dankzij de proefvlucht begrepen we eindelijk waarom de tong van de vorige draak zo zwaar was: dat extra gewicht aan de kop zorgde ervoor dat de draak mooi in balans in de lucht bleef hangen, wat cruciaal was voor de plaatsing op de minuscule draaipin. In tegenstelling tot onze nieuwe draak, die meteen helemaal naar achteren helde. Om te vermijden dat de draak kantelde, hebben we uiteindelijk een gat in de tong gemaakt en daar ongeveer 20 kilo gesmolten lood in gegoten.'

Als een Hollywoodfilm, maar dan in het echt

Op 8 november 1980 was het zover. 'Het was zo koud die dag dat de stelling bovenop de toren eerst van alle ijs ontdaan moest worden.' Vervolgens klommen vier personen op het platform van 5 op 5 meter en moesten ze het koperen beest van 408 kilo op de smalle torenspits krijgen, terwijl de helikopter boven hun hoofd zweefde. 'In een Hollywoodfilm lijkt het allemaal een koud kunstje, maar in het echt is zo’n precisiewerk met een helikopter een behoorlijke uitdaging. En dan was er nog de wind op 103 meter hoogte!' Roland mocht vanop één verdieping lager toekijken. 'Voor mij als geboren Gentenaar blijft het een van de spectaculairste opdrachten waar ik aan mee mocht werken.'

'De allereerste draak stond 500 jaar op het Belfort, de huidige prijkt intussen 43 jaar op de toren. Ik kan met een gerust hart zeggen dat hij nog heel wat jaren over Gent zal waken.'

Enkele drakenweetjes

• De draak op het Belfort bestaat uit 130 koperen stukken en 1.298 klinknagels. De kop alleen al bestaat uit 25 stukken.
• In de draak zit een roestvrij stalen koker met 2 oorkondes. Een van het stadsbestuur en een met de namen (in kalligrafie) van iedereen die meewerkte aan de restauratie van het Belfort.
• De draak is verguld met 2 lagen bladgoud die kruiselings op elkaar liggen. 
• De vorige versie van de draak staat als aandenken in het Belfortmuseum, evenwel zonder het ijzeren geraamte. Het geraamte was enkel te herleiden tot 2 kruiwagens roest.