Carbon Capture & Utilization Hub

(English preliminary study at the foot of the page)

Om het hoofd te bieden aan de enorme klimaat en energie uitdagingen hebben vijftien publieke en industriële partners de ambitie om in het havengebied North Sea Port een Carbon Capture and Utilization Hub (CCU-hub) te realiseren. Het doel van de hub: het klimaatneutraal maken van het havengebied door een slimme combinatie van hernieuwbare energie, groene waterstof en gebruik van CO2 als grondstof voor producten met toegevoegde waarde. In mei 2019 werd de intentieverklaring tot samenwerking voor de ontwikkeling van een CCU-hub in de regio Gent ondertekend. De overkoepelende ambitie is een nieuwe, circulaire economie te creëren die bijdraagt aan lokale duurzaamheid, werkgelegenheid en leefbaarheid. (De uitgebreide technische voorstudie 'Naar een koolstofarme economie in het havengebied van Gent' is onderaan deze pagina te vinden)

Een Europese oefening op Gents niveau

De ontwikkeling van deze hub zal een schakel vormen in de transitie naar een klimaatneutrale maatschappij en past in de Europese doelstelling om tegen 2030 een emissiereductie te realiseren van 43% in energie-intensieve industrieën ten opzichte van 2005. Emissies zijn inherent verbonden aan (de chemische reacties) van sommige industriële processen en moeilijk te elimineren als je de CO2 voetafdruk sterk wil verminderen en de economische slagkracht van het havengebied wil behouden. Dat maakt, naast de inzet op hernieuwbare energie en groene waterstof, de afvang en zuivering van rook- en afgassen nodig. De gezuiverde CO2 kan vervolgens opnieuw worden gebruikt (Carbon Capture & Utilisation, CCU) of worden opgeslagen, b.v. in ondergrondse lagen (Carbon Capture & Storage, CCS). Recente technologische ontwikkelingen en enkele unieke lokale troeven in het havengebied North Sea Port maken het mogelijk om in te zetten op CCU.

Waarom Gent?

Het grensoverschrijdende havengebied heeft verschillende troeven:

• Een verbinding voor hernieuwbare energie met de Noordzee via het STEVIN hoogspanningsnet
• Een aanwezigheid van kwaliteitsvolle CO2 bronnen, in hoge concentraties en volumes
• Voldoende lokale afnemers van de geproduceerde producten (chemie, voeding, staal, logistiek, …)
• De mogelijkheid om nevenproducten (zuurstof, warmte, …) aan te wenden voor reeds aanwezige industriële processen

Allen troeven die een schaalvergroting kunnen versterken.

Vier productieprocessen

De Gentse CCU-hub strategie omvat initieel vier productieprocessen op verschillende industriële sites in het havengebied. Door locatiekeuze en onderlinge verbindingen zullen deze sites maximaal geïntegreerd zijn voor: (1) de productie van waterstof/zuurstof, (2) de afvang en zuivering van CO2, (3) de productie van methanol en (4) de productie van ammoniak. In een eerste fase ligt de focus op de productie van groene methanol; een belangrijke grondstof voor de chemische sector en in de nabije toekomst een mogelijke brandstof voor transport. Gebruik van methanol als brandstof zal verschillende voordelen bieden zoals het vermijden van CO2, fijnstof en andere schadelijke stoffen. Op termijn komen er ook producten bij die een hogere marktwaarde bezitten dan methanol, zodra de technologieën voldoende ontwikkeld zijn. De technische voorstudie berekende dat het potentiële globale resultaat van de CCU-hub een vermindering van de uitstoot realiseert met 462.000 ton CO2 per jaar. Dit is de som van vermeden en afgevangen CO2. Dat is 5 % van de jaarlijkse CO2-uitstoot van het grondgebied Gent. Een begin, maar er is veel meer mogelijk als er meer hernieuwbare energie geproduceerd wordt.

Circulaire ontwikkeling

De realisatie van de CCU-hub, zijnde de bouw van de vier productiesites, de ingebruikname en de verdere ontwikkeling is een traject waarbij de stakeholders nauw moeten en zullen samenwerken. Een traject dat aansluit bij een breder draagvlak in het streven naar een circulaire economie in de Gentse regio. Zo zijn de CCU-hub en zijn vier productiesites onderdelen van een circulaire waardeketen die continu verder onderzocht wordt. De unieke co-locatie van industrie, infrastructuur, kennisinstellingen en havengebieden biedt de mogelijkheid in de Schelde/Rijn delta tot een geheel nieuw innovatief economisch weefsel te komen. De CCU-hub partners zoeken actief naar nieuwe samenwerkingen met andere bedrijven en belanghebbenden uit de delta die de CCU-hub afvalgassen kunnen leveren en producten van de hub kunnen afnemen.

Volgende stappen

De industriële processen hebben de nodige maturiteit en de aanbodzijde heeft op technisch en ruimtelijk vlak voldoende schaalgrootte. Maar, door de hogere productiekosten kan groene methanol voor de chemische sector voorlopig niet concurreren met producten van fossiele oorsprong. Tijdelijke economische randvoorwaarden zullen nodig zijn totdat de CCU-hub een voldoende schaalgrootte en economische leercurve heeft doorgemaakt. Daarnaast is het belangrijk de CCU-hub competitiever te maken door verder te blijven innoveren (op zoek gaan naar, en ontwikkelen van nieuwe processen en producten) en andere afzetmarkten te verkennen, zoals de verbinding met chemische clusters in Antwerpen en Rotterdam.

Partners

De intentieverklaring werd ondertekend door Stad Gent, North Sea Port, UGent (CAPTURE), Bio Base Europe Pilot Plant, Cleantech Flanders, POM Oost-Vlaanderen, ENGIE, ArcelorMittal, Anglo Belgian Corporation, Alco Bio Fuel, Oiltanking, Terranova Solar en Fluxys en de speerpuntclusters Catalisti (chemie en kunststoffen) en Flux50 (energie).

Contact

• Pieter Vancoillie, Dienst Economie Pieter.Vancoillie@stad.gent
• Indra Van Sande, Dienst Milieu en Klimaat Indra.VanSande@stad.gent