Wereld Waterdag: zet in op lokaal hergebruik van water

Vandaag is het Wereld Waterdag. Hét moment om op een gestructureerde manier te kijken naar het watersysteem van vandaag en waar we in de toekomst naartoe willen. De Stad Gent sprak met Korneel Rabaey, hoogleraar in het Centrum voor Microbiële Ecologie en Technologie aan de vakgroep Biotechnologie van de UGent. Bij een verfrissend glas water spreken we over het huidige watersysteem, over de ambitieuze Blue Deal, over nieuwe watertechnologieën in Gent, ecologische watertips voor Gentse bedrijven en burgers én de transitie naar een lokaler en robuuster watersysteem dat inzet op waterhergebruik.

Vlaanderen verhoogt de strijd tegen droogte met de Blue Deal omdat België binnen Europa het zwaarst getroffen wordt door droogte. In de Blue Deal staan meer dan 70 acties die Vlaanderen klaarmaken voor de droogte van morgen, zoals het aanleggen van bijkomende natte graslanden, de strijd tegen lekverliezen, ontharding van steden en circulair watergebruik in landbouw en industrie. Wie dit plan leest, voelt zich als een vis in het water. Wat vind je van deze Blue Deal?

“We hebben inderdaad een toenemend watertekort. Vlaanderen heeft een heel hoge waterstressindex. Dat betekent dat een heel hoog percentage van het water dat beschikbaar is en in Vlaanderen binnenkomt, gebruikt wordt. Dat moet dringend anders. We moeten allemaal zoeken naar oplossingen. En die rol mogen we niet enkel leggen bij de landbouw. De Blue Deal is dan ook een mooi initiatief omdat het belangrijk is om op een gestructureerde manier naar water te kijken. Nu is het moment om dit probleem op te lossen.”

Ontbreekt er volgens jou nog iets in de Blue Deal?

“Als je het watersysteem robuust wil maken, moet je dat doen met een visie voor de toekomst en dat mis ik nog een beetje in deze Blue Deal. Er worden al mooie stappen gezet, bv. rond buffering van water. Maar er is nog weinig responsabilisering en we omarmen de transitie naar een watersysteem dat inzet op lokaal waterhergebruik nog te weinig. We moeten meer durven inzetten op decentrale systemen. We investeren per jaar een half miljard euro in rioleringen en naar de toekomst toe is dat weinig doordacht. Rioleringen zijn zoals tankschepen die altijd vooruitgaan. We blijven maar verder investeren. We zien een toenemende kost van circa 200 miljoen euro per jaar voor het onderhoud van al die systemen. Een oplossing is eigenlijk vermijden dat we al die centrale systemen zoals rioleringen en drinkwaterleidingen nodig hebben. De kost om het netwerk aan te leggen en te onderhouden is heel hoog terwijl je heel veel water in dat netwerk kan vermijden.

Kan je die decentrale systemen wat meer uitleggen?

“We moeten inzetten op het hergebruik van regenwater en grijswater, het water dat afkomstig is van wastafels, bad en douche. We moeten water lokaal zuiveren. In Gent heb je bv. een heel goed rioleringssysteem. Het water van Gent wordt naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Gent-Ossemeersen gebracht. Het water wordt daar gezuiverd en stroomt integraal in het Ringkanaal. Op zich is daar niets mis mee, maar je zou het wel voor een stuk kunnen hergebruiken en terug laten vloeien naar de stad. Hierdoor moet je veel minder water uit de natuur halen en veel minder water over lange afstanden transporteren. Daardoor creëer je een gesloten en robuust watersysteem en laat je ook meer water voor de natuur en landbouw over. Je kan ook het regenwater en grijswater in de stad hergebruiken. Een mooi voorbeeld van dit laatste is het unieke project aan de Nieuwe Dokken in Gent. Daar wordt het grijswater van alle nieuwe huizen gezuiverd en hergebruikt door het bedrijf Christeyns om zeepproducten te maken. De wijk wordt ook verwarmd door 100% restwarmte, 1/3 uit het afvalwater (o.a. restwarmte van afwaswater) en 2/3 met de restwarmte van het bedrijf. Bij mijn weten is dat wereldwijd de grootste demonstratie van een gesloten, lokaal en robuust water- en energiesysteem. Dergelijke decentrale initiatieven moeten we dus meer doen in steden en maken echt wel het verschil.”

Voor een dergelijk project aan de Nieuwe Dokken heb je uiteraard ook nieuwe watertechnologieën nodig die ontwikkeld worden om elke druppel water efficiënt te benutten. Die technologieën zijn o.a. de core business van CAPTURE, het centrum in Zwijnaarde dat onderzoek doet naar het hergebruik van grondstoffen zoals water.

“Klopt. CAPTURE startte in 2015 en is een interdisciplinaire samenwerking tussen verschillende professoren en tal van bedrijven. Recent werd een gebouw opgetrokken op Eiland Zwijnaarde, de CAPTURE-accelerator, met steun van EFRO, de Vlaamse overheid, UGent, IIC UGent en de provincie Oost-Vlaanderen. We doen onderzoek naar het hergebruik van grondstoffen en daar maakt water ook een deel van uit. We kijken naar nieuwe modellen, we berekenen wat nodig is om bv. een wijk, een bedrijfsgebouw of een huis wateronafhankelijk te maken. Op basis van die modellen gaan we nieuwe watertechnologieën ontwikkelen. Bijvoorbeeld nieuwe technologieën om waardevolle bestanddelen zoals zout, stikstof en fosfor uit urine te halen en om het overblijvende water te gebruiken als desinfecterend spoelwater voor je toilet. Maar ook nieuwe technologieën om zowel grijs- als zwartwater te zuiveren en technologieën om in de industrie zo efficiënt mogelijk proceswater te produceren. CAPTURE gelooft sterk in deze technologieën en innovatie. Elk bedrijf is dan ook welkom om langs te komen, om nieuwe ideeën naar voor te brengen of om ideeën die wij hebben op te pikken.”

Zijn er in Gent al bedrijven die deze technologieën vermarkten of projecten waar Gentenaars van genieten?

“In Gent heb je een aantal bedrijven die al ver gevorderd zijn zoals BOSAQ dat innovatieve drinkwateroplossingen ontwikkelt of Robinetto dat streeft naar 1 miljard minder drankverpakkingen door watertaps op kantoren, in huizen of op scholen te installeren. Het bedrijf Hydrohm kijkt naar urinebronscheiding. Ook kleinschalige ondernemingen buiten Gent, zoals Muurtuin, helpen mee. Dankzij hun project Total Value Wall, in samenwerking met de UGent, zuivert een verticale groene gevel in de Brugse Poort het douchewater van de bewoners. Het gezuiverde water wordt hergebruikt als spoelwater voor het toilet. Hierdoor besparen de bewoners ook op hun leidingwaterverbruik. We moeten deze ondernemingen een zetje geven zodat ze de exporteurs van de toekomst worden. We moeten onze technologiebedrijven lokaal ontwikkelen. Zij lossen de problemen lokaal op en kunnen dan hun producten op wereldschaal vermarkten. Weet je, Europa heeft strengere waternormen ingevoerd rond de jaren ’90 en 2000 en heeft daardoor op vlak van innovatie een enorme voorsprong genomen ten opzichte van bv. de Verenigde Staten. Daar dateert de wetgeving van de jaren ’70 en die watertechnologieën zijn dan ook gedateerd. Daardoor krijg je in Europa een veel competitievere industrie die wereldwijd heel sterk exporteert, waaronder ook de Vlaamse en Gentse bedrijven.”

Heb je tot slot enkele interessante tips voor zowel Gentse ondernemingen als burgers inzake slim water(her)gebruik?

“Naar Gentse bedrijven toe zou ik de raad willen geven om vóór de bouw van je bedrijf of je renovatie kritisch én ecologisch na te denken over je watergebruik: hoe ga ik regenwater opvangen, heb ik een watertank, heb ik een waterbuffer en waar zit mijn grootwaterverbruik? Spreek ook met de buren en vraag je af of je met hen kan samenwerken. Zo is 1 grote watertank goedkoper dan 2 kleine tanks en kan je het geld dat je uitspaart in een andere ecologische oplossing steken. Naar Gentenaars toe is het extra belangrijk dat iedereen bewust is van de noodzaak van waterhergebruik. Want dat drijft ook de overheden om beslissingen te nemen en ook bedrijven wat ze gaan ontwikkelen op vlak van waterhergebruik. Los daarvan zijn er heel eenvoudige tips om niet nodeloos water te verspillen: laat de kraan niet openstaan als je je tanden poetst of als je afwast, enz. Hergebruik zeker ook je regenwater. Zoals je merkt, veel beekjes maken een groot water.”

Bedankt professor Rabaey voor dit interessante gesprek op de Wereld Waterdag. We hebben beiden nog een glas water verdiend, liefst eentje dat in de nabije toekomst lokaal gezuiverd wordt.

Ontdek hier als bedrijf meer info over CAPTURE en over de Cleantech Cluster Regio Gent. De Cleantech Cluster Regio Gent bestaat uit 6 actoren uit de Gentse regio die hun kennis en ervaringen inzake circulaire economie bundelen. Zowel de Stad Gent als de UGent zijn hierin partners.

Wil je als Gentenaar ook regenwater recupereren? Dan kan je via De Energiecentrale van de Stad Gent gratis renovatieadvies krijgen voor regenwateropvang en -gebruik.