Praktijktesten op de private huurmarkt

Praktijktesten 2022-2023

In opdracht van de Stad Gent werden tussen juli 2022 en maart 2023 in totaal 2.663 praktijktesten uitgevoerd op de Gentse private huurmarkt. De testen tonen aan dat mensen met migratieachtergrond en rolstoelgebruikers duidelijk ongelijk behandeld worden, maar ook dat makelaars die in het verleden werden getest het beter doen dan nieuwe spelers. Het gros van de discriminatie op de professionele huurmarkt is afkomstig van slechts zeventien makelaars.

Academische praktijktesten 2015: nulmeting van discriminatie op de huurmarkt - herkomst, handicap, taal en sociale uitkering

In december 2014 startte de UGent in opdracht van de Stad Gent met een nulmeting naar discriminatie op de Gentse private huurmarkt. Via praktijktesten werd de toegang tot huisvesting in kaart gebracht. In maart 2015 werden de resultaten bekend gemaakt van de eerste fase van dit onderzoek. Deze toonden duidelijk aan dat personen met een andere etnische origine, mensen met een beperking, anderstaligen en mensen met een vervangingsinkomen stelselmatig worden gediscrimineerd in hun zoektocht naar een geschikte woning.

In de tweede fase onderzocht UGent in welke mate praktijktesten een preventief effect hebben. Na een publieke aankondiging en de persaandacht van eind maart 2015 werd een tweede golf van praktijktesten uitgevoerd bij 1.666 huurwoningen in Gent. Nu wisten makelaars en eigenaars dat ze getest werden. De resultaten van het tweede deel van het onderzoek (testperiode april - juni 2015) tonen een vermindering van het aantal gevallen van discriminatie van mensen met een migratieachtergrond door de grote vastgoedspelers: de discriminatiegraad daalde van 26% naar 10%.

Zowel uit de eerste als de tweede fase van het onderzoek blijkt dat wanneer wordt gewerkt met een vastgoedkantoor het risico op discriminatie lager ligt dan wanneer een particuliere verhuurder zelf verhuurt. Bovendien stellen we vast dat er bij de particuliere verhuurders geen significante verschillen zijn tussen de resultaten van de eerste en de tweede fase van het onderzoek.

Charter 'Gelijke toegang tot huisvesting'

Stad Gent ging in dialoog met de makelaars en eigenaars over discriminatie op de private huurmarkt. Dit leidde in december 2015 tot de ondertekening van het charter “Gelijke toegang tot huisvesting” dat werd afgesloten tussen Unia, de Huurdersbond, het CIB (Confederatie van Immobiliënberoepen), het CIB Oost-Vlaanderen, het BIV (Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars) en de Stad Gent. Het charter bestaat uit een reeks van afspraken waartoe de sector en de Stad Gent zich verbinden om een meer toegankelijke huurmarkt te creëren.

Juridische praktijktesten 2016-2017: remediëring van discriminatie op de huurmarkt - herkomst, handicap

Aangezien onderzoek aantoonde dat praktijktesten discriminatie terugdringen, besliste het college van burgemeester en schepenen om verder in te zetten op praktijktesten.

De Stad ging een partnerschap aan met de UGent, IN-Gent vzw en Unia om werk te maken van 'juridische praktijktesten'. Dit zijn praktijktesten waarbij elke makelaar die actief is in Gent systematisch wordt getest. Het zorgt er voor dat de overheid veel gerichter een antidiscriminatiebeleid kan voeren. We krijgen immers niet enkel zicht op de discriminatie binnen een hele sector maar ook op de mogelijke discriminatie van specifieke, individuele makelaars.

De testen werden uitgevoerd over een periode van 12 maanden (november 2016 – november 2017). Deze reeks praktijktesten onderzocht de discriminatie van mensen met een andere herkomst en mensen met een beperking door makelaars.

Deze juridische praktijktesten van 2016-2017 tonen aan dat kandidaat-huurders met een beperking in 15% van de gevallen een negatief antwoord krijgen omwille van hun beperking. Voor kandidaat-huurders met een niet-Vlaamse naam ligt de discriminatiegraad op 14%. 12 van de 86 actieve makelaars (1 op 7) discrimineren op basis van afkomst en/of beperking.

Bij de nulmeting uit 2015 met correspondentietesten werd 21% discriminatie vastgesteld bij kandidaat-huurders met een beperking. Voor kandidaat huurders met een niet-Vlaamse naam lag de discriminatiegraad toen op 26%.Deze nieuwe resultaten lijken dus te bevestigen dat het organiseren van praktijktesten, de discriminatie op de immobiliënmark, bij makelaars, gevoelig doet dalen.

Verdere stappen werden gezet conform het afsprakenkader over de uitvoering en opvolging van praktijktesten op de Gentse huurmarkt (2016). Unia nodigde de restgroep vastgoedmakelaars die stelselmatig discrimineren uit voor een gesprek. Alle 86 makelaars kregen van Unia en Stad Gent een vorming aangeboden over de antidiscriminatiewet en antiracismewet.

In 2018 werden de 12 makelaars die volgens het onderzoek discrimineerden opnieuw getest. Er kon geen significant patroon van discriminatie meer worden vastgesteld.