Wat is lucht­ver­vui­ling?

Luchtvervuiling ontstaat wanneer schadelijke stoffen van bijvoorbeeld auto’s, schoorstenen van huizen of industrie in de lucht terechtkomen. De belangrijkste luchtvervuilende stoffen zijn fijn stof, stikstofdioxide, roet en ozon.

Fijn stof

Fijn stof bestaat uit een mengsel van verschillende soorten zeer kleine deeltjes in de lucht. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen PM10 en PM2,5. Dat zijn deeltjes die kleiner zijn dan 10 of 2,5 micrometer (µm). Hoewel de natuur ook fijn stof produceert, zoals zeezout en pollen, komt het meeste en schadelijkste fijn stof in Vlaanderen toch van menselijke activiteiten.

• PM10: In de Gentse agglomeratie wordt het meeste fijn stof (PM10) uitgestoten door wegverkeer. Huishoudens (en vooral particuliere houtverwarming) is de tweede belangrijkste bron. Focussen we op Gent-centrum dan worden die verhoudingen anders en vormen de huishoudens de grootste bron. In de Gentse Kanaalzone draagt vooral de industrie bij tot de PM10-uitstoot (met als belangrijkste bron ArcelorMittal).  
• PM2,5: In de Gentse agglomeratie komt de grootste bijdrage van de huishoudens, gevolgd door wegverkeer. In Gent-centrum vormen de huishoudens (houtverwarming) een nog grotere bron dan wegverkeer. In de Gentse Kanaalzone is de sector industrie opnieuw verantwoordelijk voor het grootste aandeel van de emissies.

Evolutie uitstoot fijn stof in Gent

De emissies van wegverkeer zijn gedaald doorheen de tijd, voornamelijk door de introductie van meer milieuvriendelijke en meer efficiënte voertuigen en in het centrum door de LEZ (sinds 2020). Vooral roetfilters hebben een groot effect. De emissies van de huishoudens zijn niet veel veranderd in vergelijking met 2000, wegens de dominante bijdrage van houtverwarming. De uitstoot van de industrie vertoont, ondanks de luchtzuiverende technieken en procesoptimalisatie, het laatste decennium eerder een schommelend verloop. De belangrijkste bron is ArcelorMittal.

Roet

Roet (ook wel zwarte koolstof genoemd) vormt een onderdeel van PM10 en PM2,5 en bestaat vooral uit deeltjes die ontstaan bij onvolledige verbranding van fossiele en andere brandstoffen (diesel, hout, kolen,…).

In Gent-centrum leveren de huishoudens de belangrijkste bijdrage aan de roetuitstoot (meer dan de helft). Het grootste deel daarvan is afkomstig van huishoudelijke houtverwarming. Verkeer komt op de tweede plaats.

In de Gentse agglomeratie is het verkeer verantwoordelijk voor meer dan de helft van de uitstoot, gevolgd door de huishoudens.

In de Gentse Kanaalzone is de industrie de belangrijkste bron (met als belangrijkste bron ArcelorMittal).

Voor roet zijn er geen grenswaarden. Nochtans is dit het onderdeel van fijn stof dat het meest schadelijk is voor de gezondheid.

Evolutie roetuitstoot in Gent

Het invoeren van meer milieuvriendelijke en meer efficiënte voertuigen zorgde voor een daling van de uitlaatemissies door wegverkeer. Vooral de roetfilter heeft een belangrijk effect. Sinds 2020 zorgt de LEZ in Gent-centrum voor een extra daling. De emissie van de huishoudens schommelt van jaar tot jaar door wisselende meteorologische omstandigheden en wordt gedomineerd door houtverbranding. De industrie deed inspanningen door de installatie van filters en procesoptimalisatie, maar de uitstoot vertoont het laatste decennium een schommelend verloop; de belangrijkste bron is ArcelorMittal.

Stikstofoxiden

Stikstofoxiden ontstaan bij verbranding op hoge temperatuur, zoals in een verbrandingsmotor. 
In de Gentse agglomeratie komt het overgrote aandeel van wegverkeer. De grootste uitstoot komt van het dieselverkeer. In Gent-centrum zorgt wegverkeer voor iets meer dan de helft van de NOx -uitstoot, gevolgd door de sectoren handel, diensten en energie. In de Gentse kanaalzone komt het grootste aandeel van de sector industrie (vnl. ArcelorMittal) op een afstand gevolgd door de sector energie.

Evolutie uitstoot stikstofoxiden in Gent

De uitstoot van verkeer daalde de laatste 20 jaar met bijna 60 % door het gebruik van katalysatoren in benzinewagens en bij vrachtwagens. Daarnaast daalde de uitstoot van de energiesector sterk (vooral tussen 2000 en 2014) door overschakeling van steenkool en stookolie naar aardgas, verbeterde verbrandingstechnologieën en rookgasreiniging.

Ozon

Ozon ontstaat uit reacties van gassen zoals stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen bij warm en zonnig weer. Het wordt dus niet rechtstreeks uitgestoten maar wel gevormd in de lucht. Om de ozonconcentraties te laten dalen is er een globale vermindering van deze vormende stoffen nodig.