Droogtestudie van Gent

Net zoals heel Vlaanderen werd ook Gent van 2017 tot 2020 getroffen door langdurige periodes van droogte en waterschaarste. Om de impact van deze, én toekomstige droogteperiodes, te kennen, liet Gent een droogtestudie uitvoeren. Daaruit blijkt dat Gent nu al kampt met watertekort voor landbouw, natuur, scheepvaart en industrie. Door de klimaatverandering zullen die tekorten in de toekomst alleen maar toenemen. Op basis van de aanbevelingen neemt de Stad Gent extra maatregelen. Zo gaat er meer geld naar het ontharden van het openbaar domein. Tegelijkertijd wordt iedereen opgeroepen zijn steentje bij te dragen, of, beter gezegd, net weg te halen.

Gent heeft dorst

De Stad liet een droogtestudie opmaken door Sumaqua, het studiebureau van Vincent Wolfs en professor Patrick Willems van KULeuven. In de studie doen de onderzoekers voorstellen voor doortastende maatregelen om de stad beter bestand te maken tegen langdurige droogteperiodes.

Uit de studie blijkt dat Gent nu al kampt met ernstig watertekort. En dat geeft problemen tijdens droge periodes: het grondwater kan dan zo diep wegzakken dat jonge bomen het niet meer kunnen bereiken, vochtminnende planten overleven niet langer in een dorre grond, oogsten mislukken, waardevolle veenbodems verdrogen en vijvers vallen droog. Gebieden zoals de Vinderhoutse Bossen, Bourgoyen-Ossemeersen, Gentbrugse Meersen, Rozebroekenpark, Oude Bareel, Bloemekenspark, Rosdambeekvallei, Groene Banaan, kasteelparken, vijvers en “stedelijk groen” blijken bijzonder kwetsbaar.

Maar er is ook een belangrijke economische impact. Zo was er in 2018 droogteschade op de helft van de landbouwoppervlakte met verlies aan oogst tot gevolg. De verwachting is dat binnen dertig jaar het aantal dagen met gewasschade met één derde zal stijgen in vergelijking met nu. Ook de industrie kampt met de droogte. De terugkerende scheepvaartbeperkingen door watertekort op kanaal Gent-Terneuzen leidden in de periode 2017-2018-2019 tot meer dan 2 miljoen euro schade. Omdat het water in het kanaal te laag stond, moesten grote schepen worden overgeladen op kleinere door diepgangbeperking en waren er lange wachttijden aan de sluis. Ook bedreigt de verzilting van het kanaalwater de stalen haveninfrastructuur (sluizen, kaaimuren) en processen van de industrie.

Oorzaken van verdroging

De oorzaken van de toenemende verdroging zijn divers.

Klimaatopwarming. Daardoor zijn er steeds vaker lange periodes zonder neerslag. De stijging van de temperatuur doet het resterende water ook sneller verdampen, waardoor de bodem nog sneller uitdroogt. Hevigere buien zorgen ervoor dat veel water in korte tijd valt, maar niet de kans krijgt in te dringen in de bodem.
Dat effect wordt nog versterkt door de grote oppervlakte verharding in de stad. Gent is voor maar liefst 41% verhard. Het regenwater dat op verharding valt, wordt meestal afgevoerd naar de riolering en zijn we kwijt. Terwijl het regenwater nodig is om het bodemvocht en grondwater aan te vullen.
Gent is van oudsher ingericht om water snel af te voeren, via de riolering, het grachtenstelsel en de rivieren en kanalen.
Tenslotte gaan er jaarlijks miljoenen kubieke meter grondwater verloren door bemalingen, permanente drainages en lekkende rioleringen. In de wintermaanden stroomt er zo elke dag 35.000 kubieke meter weg, een dagelijks volume van 14 olympische zwembaden.

De stad als spons

Klimaatverandering zorgt voor drogere zomers in Gent. Maar als er een bui over de stad trekt, dan komt het vaak met bakken uit de hemel. Willen we onze stad meer bestand maken tegen die extreme weersomstandigheden, dan moeten we inzetten op een combinatie van maatregelen. Afhankelijk van de verschillende plaatsen in de stad (natuur- of industriegebied, binnenstad of de groene rand) reikt de droogtestudie de meest efficiënte oplossingen aan. Gent moet een spons worden door

zoveel mogelijk harde ondergrond te vervangen door groen;
regenwater zo goed mogelijk op te vangen, te laten infiltreren of te gebruiken in plaats van leiding- en grondwater;
inspanningen te blijven leveren om het watergebruik maximaal te beperken.

We gaan er samen voor

Op basis van de aanbevelingen van de studie neemt de Stad Gent nu al maatregelen:

De Stad versnelt de ontharding van haar openbaar domein met bijkomende middelen van het Vlaams Lokaal Energie- en Klimaatpact.
Er komen extra middelen om burgers te stimuleren om tegels uit te breken, en gevels, voortuin en straat te vergroenen.
De bestaande subsidie voor groendaken werd uitgebreid met andere maatregelen om regenwater vast te houden op het eigen terrein (zoals een regenwaterput of een infiltratievijver).
In het Parkbos loopt een proefproject, samen met de Provincie Oost-Vlaanderen, KULeuven, de landbouwers,… om te onderzoeken hoe meer water vastgehouden kan worden om droogteschade te vermijden. In een eerste fase wordt met stuwtjes op een aantal perceelsgrachten regenwater langer vastgehouden, zodat het de tijd krijgt om te infiltreren en het grondwater aan te vullen.

Droogte, water en hitte: onlosmakelijk verbonden

De droogtestudie is het sluitstuk van een drieluik over de impact van klimaatverandering in Gent. De Stad legt de conclusies van de eerder uitgevoerde hittestudie en kwetsbaarheidsanalyses ivm wateroverlast naast de aanbevelingen van de recente droogtestudie, om verder in te zetten op een integrale aanpak voor klimaatadaptatie en de meest prioritaire maatregelen uit te voeren.

Gent maakt een hemelwater- en droogteplan op. Meer weten?